Zęby zatrzymane to powszechny problem stomatologiczny, który dotyczy zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Mówimy o nim wtedy, gdy ząb, mimo że jest prawidłowo rozwinięty, nie przebił się przez dziąsło w oczekiwanym czasie i pozostaje całkowicie lub częściowo ukryty w kości. Jednym z najczęstszych sposobów leczenia tego stanu jest zabieg chirurgiczny odsłonięcia zęba zatrzymanego. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze wskazania do takiego zabiegu oraz główne przyczyny występowania zębów zatrzymanych.
Czym jest ząb zatrzymany?
Ząb zatrzymany (łac. dens retentus) to ząb, który mimo prawidłowo wykształconej korony i korzenia nie wyrżnął się w jamie ustnej w przewidywanym czasie. Może być całkowicie niewidoczny (zatrzymanie całkowite) lub częściowo widoczny w jamie ustnej (zatrzymanie częściowe). Najczęściej problem ten dotyczy zębów mądrości (ósemek) oraz kłów górnych, choć może obejmować również inne zęby, np. siekacze przyśrodkowe.
Najczęstsze przyczyny zatrzymania zębów
Zatrzymanie zębów może wynikać z wielu różnych czynników, zarówno wrodzonych, jak i nabytych. Wśród najczęstszych przyczyn wyróżnia się:
- Brak miejsca w łuku zębowym – jeśli kość szczęki lub żuchwy jest zbyt wąska, ząb może nie mieć fizycznej możliwości przebicia się przez dziąsło.
- Nieprawidłowe położenie zawiązka zęba – zawiązek może rozwijać się w nietypowym kierunku, co uniemożliwia jego wyrżnięcie.
- Zęby nadliczbowe lub torbiele – mogą one mechanicznie blokować wyrzynanie się zęba.
- Czynniki genetyczne – skłonność do zatrzymania zębów może być dziedziczna.
- Zaburzenia hormonalne lub metaboliczne – wpływają na prawidłowy rozwój i wzrost zębów oraz kości szczęk.
Wskazania do odsłonięcia zębów zatrzymanych
Zabieg odsłonięcia zęba zatrzymanego wykonywany jest zazwyczaj w sytuacjach, gdy zatrzymany ząb może zostać wprowadzony do łuku zębowego w sposób funkcjonalny i estetyczny. Najczęstsze wskazania obejmują:
1. Wprowadzenie zęba do łuku za pomocą leczenia ortodontycznego
Najczęściej dotyczy to kłów górnych, które odgrywają ważną rolę w estetyce uśmiechu oraz funkcji żucia. W takich przypadkach ortodonta planuje leczenie, którego elementem jest chirurgiczne odsłonięcie korony zęba oraz przyklejenie zamka ortodontycznego umożliwiającego stopniowe wciąganie zęba do łuku.
2. Zapobieganie powikłaniom
Ząb zatrzymany może być źródłem wielu problemów, takich jak:
- resorpcja korzeni sąsiednich zębów,
- powstawanie torbieli zębopochodnych,
- przewlekłe stany zapalne dziąseł i kości,
- ból i obrzęk.
W takich przypadkach odsłonięcie zęba i ocena jego dalszych losów (np. usunięcie lub wciąganie ortodontyczne) są kluczowe dla zapobiegania dalszym komplikacjom.
3. Zaburzenia estetyczne
U młodzieży i młodych dorosłych obecność zatrzymanych zębów może wpływać na estetykę uśmiechu – szczególnie jeśli dotyczy to kłów. Odsłonięcie i ustawienie takiego zęba w łuku poprawia nie tylko wygląd, ale też funkcję całego uzębienia.
Jak przebiega zabieg odsłonięcia zęba zatrzymanego?
Zabieg chirurgicznego odsłonięcia zęba jest zazwyczaj przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym. Chirurg stomatolog wykonuje nacięcie błony śluzowej i odsłania koronę zatrzymanego zęba. W zależności od planu leczenia:
- ząb może zostać pozostawiony do samodzielnego wyrzynania,
- lub zostaje przyklejony do niego zaczep ortodontyczny (np. zamek z łańcuszkiem), który umożliwia lekarzowi stopniowe wciąganie zęba do łuku za pomocą aparatów ortodontycznych.
W niektórych przypadkach, gdy ząb nie rokuje na prawidłowe ustawienie, chirurgia stomatologiczna Gdynia może podjąć decyzję o jego usunięciu już na etapie odsłonięcia.
Możliwe powikłania i ryzyka
Jak każdy zabieg chirurgiczny, odsłonięcie zęba zatrzymanego wiąże się z pewnym ryzykiem. Do najczęstszych powikłań należą:
- obrzęk i ból po zabiegu,
- infekcja rany,
- odsłonięcie lub uszkodzenie korzeni sąsiednich zębów,
- brak współpracy zęba – czyli brak jego ruchu pomimo leczenia ortodontycznego.
Odpowiednie przygotowanie pacjenta, dokładna diagnostyka radiologiczna (np. zdjęcie pantomograficzne, tomografia CBCT) oraz ścisła współpraca między ortodontą a chirurgiem minimalizują ryzyko wystąpienia tych komplikacji.
Kiedy nie wykonuje się odsłonięcia zęba?
Nie każdy ząb zatrzymany kwalifikuje się do odsłonięcia. Istnieją przeciwwskazania, takie jak:
- brak miejsca w łuku zębowym, którego nie da się ortodontycznie poszerzyć,
- znaczne odchylenie kąta ustawienia zęba, uniemożliwiające jego wprowadzenie do łuku,
- zanik pęczka naczyniowo-nerwowego i brak żywotności zęba,
- wiek pacjenta i zakończony rozwój kości, który może utrudniać leczenie ortodontyczne.
W takich przypadkach rozważa się ekstrakcję zęba i ewentualną rekonstrukcję luki za pomocą implantów lub mostów protetycznych.
Sprawdź także ➡ https://plis.com.pl/ile-trwa-usuwanie-zatrzymanego-zeba-i-od-czego-to-zalezy/
Rola diagnostyki w planowaniu zabiegu
Dokładna diagnostyka radiologiczna jest kluczowa w ocenie położenia zęba zatrzymanego oraz planowaniu dalszego postępowania. Standardem są:
- zdjęcie panoramiczne (pantomogram),
- zdjęcia cefalometryczne (w ortodoncji),
- tomografia komputerowa CBCT – pozwala na trójwymiarowe zobrazowanie położenia zęba i jego relacji do struktur anatomicznych.
Wnioski i dalsze kroki terapeutyczne
Zęby zatrzymane nie zawsze muszą być usuwane – dzięki współczesnym metodom leczenia możliwe jest ich skuteczne wprowadzenie do łuku zębowego. Warunkiem powodzenia jest jednak wczesne rozpoznanie problemu i odpowiednie zaplanowanie leczenia we współpracy ortodonty i chirurga stomatologicznego.
Kiedy warto rozważyć odsłonięcie zęba zatrzymanego?
Odsłanianie zębów zatrzymanych to procedura, która w wielu przypadkach pozwala uratować i wykorzystać ząb, który mógłby zostać utracony. Decyzja o zabiegu powinna być jednak poprzedzona kompleksową diagnostyką oraz analizą korzyści i ryzyka. Najlepsze efekty uzyskuje się przy wczesnym wykryciu problemu, dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne u stomatologa oraz konsultacje ortodontyczne w przypadku podejrzeń nieprawidłowości w rozwoju uzębienia.
